..My muSic, My liFe...

نسل نو حکایت می‌کند

8 نوامبر, 2008 با امیر ملک پور

به بهانهء انتشار آلبوم همراه با باد اثر پیمان یزدانیان

چند سالي است پيمان يزدانيان تبديل به يکي از قطب هاي مهم و اساسي در نسل نو و جوان آهنگسازان ايراني شده است. نسلي که بايد سال ها منتظر ماند تا از زاويه يي ديگر و با فاصله زماني طولاني تر آن را مورد بررسي قرار داد چرا که نه تنها از نظر زيبايي شناسي، که از ديدگاهي صرفاً جامعه شناختي نيز يکي از نقاط عطف در تاريخ فرهنگي ايران شمرده مي شود.

يزدانيان سال ها پيش کار حرفه يي خود را در زمينه موسيقي فيلم آغاز کرده و ادامه مي دهد و در خلال موسيقي هايي که براي فيلم هاي گوناگون مي نويسد، به کار نوازندگي نيز بي توجه نيست (برگزاري رسيتال پيانو، همکاري با گروه زهي پارسيان در آلبوم مرگ و فرشته و…) و نشان داده چه در نوازندگي و چه در آهنگسازي، موزيسيني خوش ذوق و چيره دست به حساب مي آيد. رويکرد يزدانيان به پديده موسيقي فيلم در نوع خود بسيار درخور توجه است. نمونه هايي که او ارائه داده همگي حکايت از درک عميق وي از مقوله موسيقي فيلم دارند؛ مقوله يي که البته از ديد يزدانيان بيشتر از آنکه تصويري باشد، محتوايي است. در واقع يزدانيان در آثار خود کمتر به دنبال خلق افکت هاي صوتي خاص يا همراهي با تصوير و نوشتن موسيقي براي «ديده شدن» بوده و بيش از هر چيز سعي در خلق فضاهاي صوتي خاص متناسب با موضوع و محتواي فيلم و داستان دارد که در نوع خود پديده يي نو و متفاوت نيست، اما يزدانيان در غالب آثار خود اين کار را به بهترين نحو ممکن انجام داده است که از آن ميان مي توان به موسيقي فيلم هايي چون چهارشنبه سوري (اصغر فرهادي)، شب هاي روشن (فرزاد موتمن) و گاهي به آسمان نگاه کن (کمال تبريزي) اشاره کرد.

آخرين آلبوم ارائه شده از آثار اين آهنگساز جوان و خوش آتيه، همراه با باد نام دارد که حاوي قطعاتي است که او براي فيلم هاي پاداش سکوت (مازيار ميري)، يک تکه نان (کمال تبريزي) و سربازهاي جمعه (مسعود کيميايي) ساخته است. فيلم هايي با مضمون و محتوايي متفاوت که طبعاً از آهنگسازي چون يزدانيان رويکردهاي متفاوتي براي هر يک از اين فيلم ها طلب مي کنند؛ رويکردهايي که در هر يک از اين آثار نمودي کاملاً ويژه و مشخص دارند، مانند استفاده از دودوک در موسيقي پاداش سکوت، گريز به مقام سحري و موسيقي باستاني در موسيقي يک تکه نان و نزديک شدن به نوعي پاپيولاريسم در موسيقي فيلم سربازهاي جمعه.

در واقع اگر مجموعه موسيقي هاي نوشته شده براي هر فيلم را به نوعي يک سوئيت موزيکال مستقل به حساب آوريم و نگاهي صرفاً موسيقايي به اين قطعات داشته باشيم، گذشته از جاذبه هاي تصويري و فضاسازي هاي خاصي که به هر حال در موسيقي نوشته شده براي يک فيلم بايد حضور داشته باشند، با نوعي وحدت و انسجام موزيکال روبه رو هستيم که شنونده را حتي از ديدن تصاوير يا از به يادآوري آنها بي نياز مي کند. در موسيقي پاداش سکوت، اين انسجام با استفاده يي به شدت حرفه يي از سازي مانند دودوک و همراهي استادانه سازهاي زهي حاصل شده؛ در موسيقي يک تکه نان شاهد حضور فضايي کاملاً آبستره و ويژه هستيم که در آن آهنگساز (همان طور که در کاتالوگ اين مجموعه نوشته شده ، به کمک کيا طبسيان از مقام فراموش شده سحري استفاده کرده و حضور ني و سه تاري با کوک ويژه و متفاوت، به آن رنگ و بويي کاملاً متفاوت بخشيده است؛ و در موسيقي فيلم سربازهاي جمعه با نوعي از موسيقي به شدت ساده و روان مواجه مي شويم که در پاره يي از مواقع يادآور بعضي نمونه هاي نوشته شده توسط بابک بيات در سال هاي دور است. ولي به طور کل فضاسازي هاي اين مجموعه را چه از نظر موسيقايي چه از ديدگاهي صرفاً حسي، مي توان ادامه يي، البته نه چندان قوي بر موسيقي شب هاي روشن (ساخته همين آهنگساز) به حساب آورد.

پيمان يزدانيان را مي توان يکي از مهم ترين و برجسته ترين آهنگسازان موسيقي فيلم در ايران به حساب آورد؛ آهنگسازي که با شناختي عميق از موسيقي نويسي براي فيلم رفته رفته مي تواند رخوت و يکنواختي غالب در اکثر موسيقي فيلم هاي دهه هاي 70-60 را کنار زند و ديدگاه نويني را در اين زمينه پديد آورد. ديدگاهي نوين که پايه هاي آن را بزرگاني چون حسين عليزاده و احمد پژمان از سال هاي ابتدايي دهه 70 بنا کرده بودند و امروز شاهد شکل گيري آن هستيم. ديدگاهي که در آن ملودي گرايي افراطي آهنگسازان دهه هاي پيشين در کمترين حد ممکن حضور دارد و بيش از هر مساله يي گرايش به سوءاستفاده از موتيف هاي موزيکال و تلاش در جهت خلق فضاهاي متناسب با تصوير و محتواي فيلم مد نظر است. البته ذکر اين مطلب لازم است که اساساً گرايش يزدانيان به آهنگسازي بسيار بيشتر از عليزاده و پژمان به پديده ملوديسم متمايل است، اما يزدانيان از افراط در اين گرايش اجتناب مي کند و بر عکس بسياري از ديگر آهنگسازان، مبناي کار خود را بر استفاده تکراري و چندباره از يک ملودي قرار نمي دهد که اين مطلب در کنار به کارگيري هوشيارانه وي از سازهاي آکوستيک در دوره يي که تکنيک و صداسازي نزد بسياري از کساني که خود را آهنگساز به حساب مي آورند، جايگزين دانش و تفکر شده است، بسيار ارزشمند و شايسته تقدير است.